Σύλλογος των απανταχού Κερτιζαίων 2009

Σύλλογος των απανταχού Κερτιζαίων "Η Αγία Κυριακή"

Το Σάββατο 24 Ιανουαρίου 2009 ο σύλλογος του χωριού πραγματοποίησε τον καθιερωμένο ετήσιο χορό σε νυκτερινό κέντρο με παραδοσιακή ορχήστρα. Υπήρξε μεγάλη συμμετοχή και πολύ κέφι.

Στο καλωσόρισμά του ο πρόεδρος του συλλόγου Δημήτρης Αναγνόπουλος, εκ μέρους του διοικητικού συμβουλίου ευχήθηκε Χρόνια Πολλά για το νέο έτος, υγεία δημιουργία και κάθε προσωπική και οικογενειακή ευτυχία.

Ευχαρίστησε τους προσκεκλημένος και τους παρευρεθέντες Κερτιζαίους για την ενεργή συμμετοχή τους αλλά και για την αγάπη που έχουν όλοι στο να διατηρούν τις ρίζες τον πολιτισμό και τις παραδόσεις του τόπου τους. Τόνισε ότι με τη διαρκή μεταξύ τους επικοινωνία αλλά και μέσα από τις σημαντικές αυτές συνευρέσεις μπορεί να επιτευχθεί ευχάριστα η αποστολή και ο στόχος του συλλόγου τους.

Ιδιαίτερα αναφέρθηκε στην παρουσία των νέων που με την σωστή καθοδήγηση και το παράδειγμα των γονιών τους συμμετέχουν ενεργά σε κάθε εκδήλωση. Είναι τα θεμέλια, είπε, που βάζουμε για τη συνέχιση αυτής της σημαντικής για τον τόπο μας πορείας.

Κλείνοντας το χαιρετισμό του, ο πρόεδρος του συλλόγου ευχήθηκε να είναι όλοι μαζί ενωμένοι, και οι παλιοί και οι καινούργιοι, μικροί και μεγάλοι και να λειτουργούν σαν μια μεγάλη οικογένεια.

Στην εκδήλωση παραβρέθηκε και απηύθυνε χαιρετισμό ο δήμαρχος Βασίλης Παπαντώνης, ο αντιδήμαρχος Θανάσης Κατσαντώνης και ο τοπικός πρόεδρος του δημοτικού διαμερίσματος της Αγίας Κυριακής Γιάννης Αδαμόπουλος.

Συγχαρητήρια στο σύλλογο και σε όσους δούλεψαν για αυτή την επιτυχημένη γιορτή. Προσωπικά ευχαριστώ για την πρόσκληση και τη θερμή υποδοχή, κάτι που με έκανε να νιώσω σαν στο σπίτι μου, όπως πάντα.

Συγχωρήστε μου τις ερασιτεχνικές φωτογραφίες και τα βίντεο αφού στο ένα χέρι είχα τη φωτογραφική μηχανή και στο άλλο το ποτήρι με το κρασί. Χρειάζονται όμως, ακόμα και αυτά, γιατί είναι βάλσαμο για τους ξενιτεμένους πατριώτες μας.

Κώστας Παπαντωνόπουλος Γενάρης 2009

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΚΕΡΤΙΖΑΙΩΝ

^{"Η ΑΓΙΑ ΚΥΡΙΑΚΗ"}

^{Ο σύλλογός μας θα κάνει φέτος το χορό του το Σάββατο 24 Ιανουαρίου 2009, στο κέντρο "ΧΙΛΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ" ΑΧΑΡΝΩΝ 434 & ΚΩΝΣΤΑΝΤΑ.}

^{Από το Δ.Σ. καλούνται όλα τα μέλη και οι φίλοι του συλλόγου μας.}

^{Για το Δ.Σ.}

^{ΔΗΜ. ΑΝΑΓΝΩΠΟΥΛΟΣ τηλ. 6936966552}

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΚΕΡΤΙΖΑΙΩΝ "Η ΑΓΙΑ ΚΥΡ ΙΑΚΗ"

^{Ο σύλλογός μας έχει προγραμματίσει τον ετήσιο Καλοκαιρινό χορό στο χωριό μας το Σάββατο 16/8/2008 και ώρα 9 το βράδυ.}

^{Προσφέρεται δωρεάν φαγητό, ποτό και καλή Δημοτική μουσική . Χαρά μας θα είναι να παραβρεθούν όλοι οι συγχωριανοί μας και οι συνδημότες μας.}

^{Για το Δ.Σ.}

^{ο πρόεδρος}

^{Αναγνώπουλος Δημήτριος}

ΑΓΙΑ ΚΥΡΙΑΚΗ (ΚΕΡΤΙΖΑ

ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΜΑΣ «ΑΓΙΑ ΚΥΡΙΑΚΗ»

ΔΗΜΟΥ ΛΑΣΙΩΝΟΣ ΗΛΕΙΑΣ

_{Από τον συνταξιούχο Ιερέα}

_{Παναγή Παπακυριακόπουλο}

^{Το ιστορικό του χωριού μας, το αφιερώνω εις μνήμη της αειμνήστου Πρεσβυτέρας μου Ευγενίας Παπακυριακοπούλου, καταγόμενης από την Αγία Τριάδα (Μποκοβίνα) Ηλείας, το γένος Παναγιώτου Δάρμα.}

^{«Τα σώματα λιώνουν στο χώμα, τα γραπτά μένουν στον αιώνα» Αρχαίος φιλόσοφος της Ελλάδας}

^{Το χωριό μας η “Αγία Κυριακή” βρίσκεται Βορειοανατολικά από τον Εθνικό δρόμο Πατρών Τριπόλεως , που έχει την ονομασία (111). Προ ολίγων μέτρων πρωτού φθάσομεν εις τον συνοικισμόν Σπαρτουλιά Αντρωνίου, στρίβουμε αριστερά και εις απόσταση επτά χιλιομέτρων με ασφαλτοστρωμένο δρόμο είναι το χωριό μας η Αγια Κυριακή. Ο δρόμος αυτός συνεχίζει και επικοινωνεί με τα χωριά Τσίπιανα και Κρυόβρυση.}

^{Βρίσκεται στους πρόποδες της νότιας πλευράς του όρους Ερύμανθου, σε απόσταση 45 χλμ. Από την Αρχαία Ολυμπία , 65 χλμ από την Πάτρα, 50 χλμ από τον Πύργο και 50 χλμ από την Αμαλιάδα, σε υψόμετρο 950 μέτρων .}

^{Το αρχικό όνομα του χωριού ήταν Κερτίζα και κανείς δεν γνώριζε από πού προέρχεται αυτή η ονομασία. Ο τότε πρόεδρος του εν Αθήναις συλλόγου των απανταχού Κερτιζαίων, ο δάσκαλος Κωνσταντίνος Σπηλιόπουλος με τον αδελφόν μου Ντίνο Παπακυριακόπουλο και με τον Χρίστο Ρουμελιώτη διαμένοντες εις Αθήνας μονίμως ,μετέβησαν εις τα Σπάτα Αττικής σε έναν φίλο του Ντίνου Παπακυριακόπουλου που υπηρετούσαν μαζί τη στρατιωτική τους θητεία εις το Σώμα των ΛΟΚ , του οποίου ο πατέρας ήταν υπέργηρος 110 χρόνων , εις την καταγωγήν ήταν Αρβανίτης και γνώριζε απταίστως την Αρβανίτικη γλώσσα.}

^{Γενομένης της συζητήσεως γύρω από το χωριό μας, ο υπέργηρος τους είπε ότι το όνομα Κερτίζα προέρχεται από την αρβανίτικη λέξη κερτς που σημαίνει στενή διάβαση.}

^{Και πράγματι το έμπα του χωριού μας είναι από το δρόμο Πολίτσας, Διάσελο όπως ακριβώς υπάρχει ο σημερινός αυτοκινητόδρομος. Τα παλιά χρόνια όλος ο τόπος μέχρι το χωριό ήταν δασοσκεπής από πουρνάρια. Επίσης η στενή Διάβαση αποδεικνύεται , που στην κατοχή Γερμανικά, Ιταλικά και της Εθνικής Αντίστασης στρατεύματα, απέφευγαν να διανυκτερεύσουν στο χωριό μας.}

^{Όπως γνωρίζομε ο περίγυρος του χωριού μας είναι τα βουνά Προφήτης Ηλίας, Αγία Παρασκευή , Αγιος Αθανάσιος, Μέσμεσι, η λοφοσειρά ψηλό λιθάρι, Αγιος Βλάσης, Κορύτσα, Φτερνίτσα, και στα δυτικά τα λεγόμενα Σκιαδοβούνια.}

^{Το όνομα Αγία Κυριακή το έλαβε το χωριό μας κατά τα έτη 1939 – 40 με απόφαση του τότε Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, επειδή ο παλαιός καθεδρικός Ναός του χωριού μας έχει το όνομα « Αγία Κυριακή»}

^{Βαδίζοντας από τον Εθνικό δρόμο 111 συναντάμε προ του χωριού μας ένα κομμάτι της αγροτικής περιφέρειάς μας που φέρει το όνομα Πολίτσα.}

^{Όπως μας έλεγε ο αείμνηστος και ακούραστος και γνώστης πολλών πραγμάτων δάσκαλος Βασίλειος Κούλος , που η καταγωγή του ήταν από τη Δίβρη και που το σύνολο των ανθρώπων του χωριού μας είμαστε μαθητές αυτού του δασκάλου, η τοποθεσία αυτή ίσως να ελέγετο Πολίχνη και να ήταν ένα χωριό ή προάστιο της Αρχαίας πόλης Λασιών που ευρίσκεται στην περιφέρεια Κούμανι – Καλιμάνι – Αντρώνι και λέγεται σήμερα «Κούτη». Εις το μέρος αυτό είναι πάμπολλα συντρίμμια από κεραμικά και άλλα που μαρτυρούν την Αρχαιότητα.}

^{Η Αρχαία Λασιών ήταν ένα κομμάτι κατοικημένο από την Αχαϊκή Συμπολιτεία που είχε έδρα την Αρχαία Μαντινεία που ευρίσκεται προ της Τριπόλεως κατά τον 6ο προ Χριστού αιώνα. Ο δήμος μας που ονομάζεται «ΔΗΜΟΣ ΛΑΣΙΩΝΟΣ» έχει πάρει την ονομασία από αυτή τη Αρχαία πόλη.}

^{Οι αρχαιότεροι κάτοικοι ήταν οι Αχαιοί. Η πόλη καταστράφηκε το (522μ.χ.) από έναν μεγάλο σεισμό που έγινε στην περιοχή όπου, ισοπέδωσε πόλεις και χωριά.}

^{Στην τοποθεσία της Πολίτσας είναι ένας μικρός κάμπος. Αριστερά είναι ο συνοικισμός « Χαϊσονί » που κατοικούν οι οικογένειες Σπηλιόπουλοι (Κατσουλιερέοι) και Συριόπουλοι (Κασβηκέοι) που ανήκουν στο χωριό μας. Και πάλι αριστερά μας είναι ο τόπος των παλιών αμπελιών μας , που τα περισσότερα είχαν περίφραξη με πέτρες από χαλάσματα πολύ παλαιών σπιτιών που είχαν κατοικηθεί από ανθρώπους της εποχής εκείνης. Απέναντι από τα αμπέλια εκεί που είναι το σπίτι του Χρυσανθάκη Αδαμόπουλου και παραπλεύρως του κάμπου στην τοποθεσία «σπίτια» υπάρχουν χαλάσματα σπιτιών της εποχής εκείνης. Στην άκρη των αμπελιών υπάρχει μία βρύση που η κατασκευή της είναι μοναδική για την περιοχή , η οποία λέγεται βουλωτή και η κατασκευή της είναι Τουρκική. Στην τοποθεσία αυτή της Πολίτσας η παράδοση λέγει πως κατοίκησαν δύο αδέλφια, ο Αδάμης και ο Σπήλιος.Από τα δύο αυτά αδέλφια έχουν την καταγωγή τους οι κάτωθι οικογένειες του χωριού μας. Από τον Αδάμη οι οικογένειες Αδαμόπουλων και κανελλόπουλων και από τον Σπήλιο οι οικογένειες Βασιλόπουλοι ,Αθανασόπουλοι, Ζέβλα, Αντωνόπουλοι, Σπηλιόπουλοι και Συριόπουλοι.}

^{Βαδίζοντας από την Πολίτσα προς το χωριό μας φθάνουμε στην τοποθεσία Διάσελο. Αριστερά μας είναι ένας αγροτικός δρόμος, που οδηγεί στην κορυφή του βουνού Αγιος Ηλίας. Στην κορυφή του βουνού είναι ο αναμεταδότης των καναλιών της τηλεόρασης. Εκεί ευρίσκεται και το εξωκλήσι του Αγίου και Προφήτη Ηλία. Ηταν ένα ερειπωμένο εκκλησάκι από πολλά χρόνια και ανακαινίσθηκε επί ιερατείας μου. Εχει όλες τις απαραίτητες εικόνες, προσκυνητάρι, Αγία Τράπεζα, προσκομιδή καρέκλες και όλα τα ιερά σκεύη και βιβλία, απαραίτητα για τη θεία λειτουργία.}

^{Βαδίζοντας από το διάσελο προς το χωριό, αριστερά μας είναι ένα εικονοστάσιο του Αγίου Γεωργίου και σε απόσταση περίπου τριακοσίων μέτρων είναι το εξωκλήσιον του Αγίου Γεωργίου το οποίο κτίσθηκε το 1914 με δαπάνη του Γεωργίου Παναγιωτόπουλου, ο οποίος κατάγεται από την Κερτίζα και διαμένει στα Δουνέικα. Εφερε τότε το όνομα Γεωργάκης. Εχει όλες τις απαραίτητες εικόνες, ιερά σκεύη και βιβλία προς θεία λειτουργία. Εχει μία εικόνα του Αγίου Γεωργίου εις αρίστην κατάσταση η οποία είναι δώρο του Γεωργάκη. Την εποχή εκείνη που δεν υπήρχαν μέσα μεταφοράς, την εικόνα του Αγίου Γεωργίου που ήταν της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου Δουνεϊκων, την αγόρασε ο Γεωργάκης και την έφεραν ζαλιά στην Κερτίζα δύο γυναίκες, η Δημήτρω η Λαβαζού που παντρεύτηκε τον Χρύσανθο τον Τσιχλιά από τη Δίβρη και η Γεωργίτσα Ζαχαροπούλου που παντρεύτηκε τον Ανδρέα Αγγελόπουλο από την Κερτίζα. Η εικόνα είναι μεγάλων διαστάσεων και από ξύλο πολύ βαρύ. Και αυτό το εξωκλήσιον επισκευάσθηκε επί ιερατείας μου.}

^{Βαδίζοντας φθάνομε στο χωριό. Αριστερά μας είναι το Δημοτικό σχολείο, το οποίο δε λειτουργεί λόγω έλλειψης μαθητών. Τα ελάχιστα παιδιά του χωριού μας με φροντίδα της Νομαρχίας πηγαίνουν εις το Δημοτικό και Γυμνάσιο Πανόπουλου.}

^{Δεξιά μας είναι ο νεοκατασκευασμένος Ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, δια τον οποίο θα μιλήσουμε στο τέλος της διηγήσεώς μας.}

^{Διανύοντας το χωριό στο μέσον του υπάρχει ένας χείμαρρος , το λαγκάδι, όπως το λέμε στο χωριό, το οποίο χωρίζει το χωριό σε δύο συνοικισμούς. Ανω συνοικισμό που το λέμε επάνω Ρούγα και τον πέρα συνοικισμό που τον λέμε πέρα Ρούγα. Η παράδοση λέει ότι αυτό το λαγκάδι έγινε από μία θεομηνία που έγινε το 1885 η οποία ήταν τόσο καταστρεπτική ιδίως στην περιφέρεια του χωριού μας που λέγεται Πολέντζα και στη περιφέρεια που λέγεται Βαρτούς.. Οι παλιοί γέροντες διηγούνται πως το υπάρχον σήμερα πηγάδι που είναι στην περιφέρεια παλιοστενίτσας και το κεφαλόβρυσο Κούρα στην περιοχή του Αντρωνίου έβγαζαν για πολλές μέρες θολό νερό εξ αιτίας της θεομηνίας.}

^{Η παράδοση λέει πως ένας ειδικός , της εποχής εκείνης ,στα υπόγεια ύδατα , επισκέφτηκε το χωριό και είπε ότι από το βουνό Αστράς ξεκινάει ένας υπόγειος αγωγός νερού που ακολουθεί την τοποθεσία της λοφοσειράς ψηλό λιθάρι και αφήνει νερά στην περιφέρεια Δίβρης Κερτίζας και καταλήγει στην Κούρα Ανδρωνίου και σε άλλα Κεφαλόβρυσα. Λέγεται πως ζήτησε 100 μιλιώρες (προβατίνες ενός έτους) για να βγάλει το νερό στην Ιτιά εκεί που είναι οι σημερινές βρύσες που έγιναν με δαπάνη Αθανασίου Θεοδωρόπουλου το έτος 1951, χωρητικότητας μιας οκάς πεπιεσμένου νερού. Οι τότε Χωριανοί είτε δεν είχαν εμπιστοσύνη στον ειδικό, είτε θεώρησαν ακριβή την τιμή και δεν έκαναν τίποτα.}

^{Περνώντας από το λαγκάδι που είναι το γεφύρι και ενώνει τους δύο συνοικισμούς , ακολουθούμε το δρόμο που οδηγεί στο Ναό της Αγίας Κυριακής ο οποίος έχει κτισθεί το έτος 1897 επί ιερατείας του παππού μου Παναγή Παπακυριακόπουλου, στα θεμέλια του προϋπάρχοντος Ναού ο οποίος κατεδαφίσθηκε και κτίσθηκε ο σημερινός Ναός. Ο δρόμος προς τον Ναό της Αγίας Κυριακής έχει κατασκευασθεί με δαπάνες του Γεράσιμου Βασιλόπουλου. Ο Ναός είναι ευπρεπής, ηλεκτροφώτιστος και με εικόνες Αγιογραφίας του Αγίου Ορους με χρονολογία 1914. Το καμπαναριό , το τέμπλο και ο εσωτερικός καλοπισμός έχουν γίνει με δαπάνες Αθανασίου Θεοδωρόπουλου. Εκεί υπάρχει και το νεκροταφείο του χωριού μας το οποίο επεκτάθηκε με δαπάνες του Γεράσιμου Βασιλόπουλου.}

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ

^{Ο σημερινός ναός της Αγίας Κυριακής , έχει οικοδομηθεί πάνω στα θεμέλια του προϋπάρχοντος Ναοού της Αγίας Κυριακής, ο οποίος είχε οικοδομηθεί το 1831. Την εποχή εκείνη το χωριό που τότε ελέγετο Κερτίζα, ξεκινούσε από το Ναό της Αγίας Κυριακής και έφθανε μέχρι την περιοχή που λέγεται Κούνουκλη. Τούτο μαρτυρούν και τα πάμπολα χαλάσματα που υπάρχουν εκεί από πέτρες μεγάλου μεγέθους. Μετά τη μεταφορά του χωριού στη σημερινή τοποθεσία η περιοχή του παλιού χωριού λέγεται Κατωχώρι. Από τον παλαιό ναό της Αγίας Κυριακής του έτους 1831 ευρέθησαν εις τον γυναικονίτη του σημερινού ναού τέσσερις εικόνες, του Χριστού, της Παναγίας, του Προδρόμου και της Αγίας Κυριακής ημικατεστραμένες, οι οποίες είχαν αγιογραφηθεί το 1835 με βυζαντινή αγιογραφία. Οι εικόνες επισκευάσθηκαν με μεγάλη προσοχή από την αγιογράφο από την Αμαλιάδα Μαρία Δημοπούλου. Οι τρεις από αυτές στις οποίες έχουν τοποθετηθεί τζάμια, κοσμούν το εξωκλήσιον του Αγίου Γεωργίου. Η εικόνα της Αγίας Κυριακής έχει τοποθετηθεί στο νέο ναό του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης, στο αριστερό μέρος και φέρει το όνομα του αγιογράφου από τη Ζάκυνθο Νικολάου Σουμάκη το έτος 1835.}

^{Οι ιερείς που υπηρέτησαν την ενορία του χωριού μας είναι οι παρακάτω:}

^{-Μέχρι το έτος1862 δεν έχω στοιχεία}

^{-Από το 1862 έως το 1918 ο παππούς μου Παναγής Κ. Κυριακόπουλος}

^{-Από το 1918 έως το 1928 ο Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου από το Αντρώνι}

^{-Από το 1928 έως το 1968 ο Πέτρος Δέρβος από το χωριό μας}

^{-Από το 1968 έως το 1969 ο Φώτιος Δέρβος υιός του Πέτρου Δέρβου}

^{-Από το 1969 έως το 2000 ο Παναγής Παπακυριακόπουλος}

^{-Από το 2000 έως σήμερα ο Γεώργιος Τουτούνης από το Κακοτάρι}

^{Μεταγενέστερα μεταφέρθηκαν όλες οι οικογένειες του Αδάμη και του Σπήλιου στο σημερινό χωριό. Οι οικογένειες Αδαμόπουλων είναι απόγονοι του Αδάμη. Εγκαταστάθηκαν στο σημερινό χωριό κατά τακτά διαστήματα από την Πολίτσα. Οι οικογένεια Δέρβου σύμφωνα με την παράδοση η καταγωγή τους είναι από το χωριό Κουφοξυλιά της Αρκαδίας. Ομοίως και η καταγωγή της οικογένειας Παναγιωτόπουλου που είναι πολυπληθής και αργότερα μετώκησεν στα Δουνέικα.}

^{Οι οικογένειες Βασιλόπουλου, Αντωνόπουλου, Σπηλιόπουλου, Αθανασόπουλου, Ζέβλα και Συριόπουλου είναι απόγονοι του Σπήλιου.}

^{Οι Οικογένειες Θεοδωρόπουλου, Δημητρακόπουλου και Ασημακόπουλου είναι απόγονοι του Γιάννου για τον οποίο δεν έχω ακριβείς πληροφορίες για την καταγωγή του.}

^{Οι οικογένεια Ρουμελιώτη κατάγεται από τη Στερεά Ελλάδα εξ ου και το όνομα. Αγνωστο πότε ήλθαν και κατοίκησαν στο χωριό.}

^{Οι οικογένεια Λαβαζού με τα Ορλοφικά που έγιναν στην Καλαμάτα και στην Τρίπολη το 1780, έφυγαν από ένα προάστιο της Τρίπολης και εγκαταστάθηκαν στο βουνό Ξίβουνι που έιναι στα όρια Τσιπιάνων και Κακοταρίου όπου εκεί είναι και το κάστρο. Επειτα μεταφέρθηκαν στο χωριό και εγκαταστάθηκαν στην γειτονιά που λέγεται Λαβαζέικα. Οι Λαβαζέοι και οι Ζαχαρέοι είναι από την ίδια γενιά και έχουν την ίδια καταγωγή. Αυτό αποδεικνύεται και από το ότι είναι συνοριάτες στα σπίτια και στα χωράφια. Επειδή η οικογένεια Λαβαζού έγινε πολυπληθής , από κάποιον που είχε το όνομα Ζαχαριάς, πήρε το όναμα η οικογένεια Ζαχαρόπουλου. Το ίδιο έγινε και με τις υπόλοιπες οικογένειες Λαβαζού οι οποίες πήραν το όνομα από το αρχικό των οικογενειών οι Αγγελόπουλοι και Παπακυριακόπουλοι.}

^{Ενας από τους Λαβαζέους ήταν ο Παναγιωτάκης Λαβαζός που μετώκησεν εις Σφαλαχτό Αμαλιάδας . Απόγονοί του είναι η οικογένεια Βασιλείου Λαβαζού με το ψευδώνυμο Λύγκος που οι περισσότεροι απόγονοί του είναι στον Καρδαμά Αμαλιάδας. Το σπίτι του Βασιλείου Λαβαζού το έχει αγοράσει ο γαμπρός του Γεωργίου Θεοδωρόπουλου ή Τσαντίλη, από τα Τσίπιανα, Γεώργιος Βασιλόπουλος ή Θεοδόσης.}

^{Ολη η περιφέρεια που περικλείεται από Τριπόταμα, Δίβρη, Πύργο, Αμαλιάδα, Γαστούνη, ήταν υπό την Τουρκική σκλαβιά των Λαλαίων Τούρκων. Οι Λαλαίοι Τούρκοι ήταν όλα τα ανυπότακτα στοιχεία του Σουλτάνου, όλοι οι κακοποιοί , εγκληματίες και κυνηγημένοι της Πύλης. Εφτιαξαν ένα μεγάλο Πασαλίκι και του έδωσαν το όνομα Λάλα, που σημαίνει στην Τουρκική γλώσσα αδελφός. Ελεγαν έλα εδώ στου Λάλα αδελφέ και έτσι έγινε μία μεγάλη πολιτεία στο πέρα Λάλα, όπως λέγεται σήμερα, από δέκα πέντε χιλιάδες Τουρκαλβανούς που ήτο μία φυλή πολύ σκληρή. Στον Σουλτάνο δεν πλήρωναν τους φόρους και έκαναν πολλές δολοφονίες . Οι πασάδες είχαν στα χαρέμια τους τις πιο όμορφες Ελληνίδες. Εξέδιδαν τα λεγόμενα φιρμάνια που σημαίνει αυστηρές διαταγές. Είχαν τους λεγόμενους σπαήδες που πήγαιναν στα χωριά έφιπποι για να εισπράξουν του φόρους. Ο σπαής της Κερτίζας είχε επιτάξει το σπίτι του Κωνσταντή Λαβαζού όπου ήτο το καλύτερο σπίτι της εποχής εκείνης για να μένει στο διάστημα των εισπράξεων των φόρων. Το σπίτι αυτό είναι του Αγγελή Λαβαζού το οποίο είχε αγοράσει από τον Γιώργη Λαβαζό που ήταν παιδί του Κωνσταντή Λαβαζού. Στο χωριό τον έλεγαν Κοκοτσή διότι ήταν καραφλός και Σκαγιά διότι θύμωνε απότομα. Ηταν ιεροψάλτης, ο πιο έξυπνος του χωριού και φορούσε πάντα γυαλιά. Τον φώναζαν μπάρμπα Γιώργο και οι περισσότεροι του χωριού έπαιρναν τις συμβουλές του. Ηταν αδέλφια με τον παππούλη μου τον Παπαναγή που ήτο ο πρώτος εφημέριος χωριανός.}

^{Με τον ερχομό του ο σπαής στην Κερτίζα , στο διάστημα της παραμονής του για την είσπραξη των φόρων , είχε υποχρεώσει την κάθε οικογένεια να του πηγαίνει κάθε μέρα μια περιποιημένη μπουγάτσα , μία βραστή κότα, σαράντα αυγά και σαράντα κρεμμύδια. Ετρωγε ένα αυγό και ένα κρεμμύδι, για να μην έχει επιδράσεις το αυγό στο σώμα του. Ηλθε και η μέρα του Ζαχαριά να πάει την τροφή του Σπαή. Ο Ζαχαριάς του πήγε όλα τα σχετικά, εκτός από τα κρεμμύδια που δεν συμπλήρωναν τα σαράντα. Βλέποντας ο σπαής ότι έλειπαν τα κρεμμύδια, άρχισε με το μαστίγιο να δέρνει το Ζαχαριά αλύπητα. Ο Ζαχαριάς πόνεσε δυνατά , έτρεχαν τα αίματα , θύμωσε και τον αρπάζει από το λαιμό και με την πετσέτα που συνήθιζαν να έχουν οι τούρκοι γύρω από το λαιμό τους, τον έπνιξε. Δεν έγιναν αντίποινα από τους Τούρκους στο χωριό, διότι μεσολάβησε η περίφημη μάχη στο Πούση, στη θέση Ανάληψη που είναι ένα εξωκλήσι . Εκεί συγκεντρώθηκαν όλοι Ελληνες από τα Καλάβρυτα με Ζαίμη και Πετιμεζά από τον Πύργο την Αμαλιάδα ,από τη Γαστούνη με τον καπεταν Σισίνη, Αρκάδες και όλος ο Ηλειακός λαός . Οι Τούρκοι κτυπήθηκαν κατά κράτος και φοβούμενοι μήπως χάσουν τα χαρέμια τους έφυγαν ατάκτως από του Λάλα κατευθυνόμενοι προς την πεδινή Ηλεία και εν συνεχεία προς την Πάτρα. Ετσι γλύτωσε τη σφαγή το χωριό από τους Τούρκους εξ αιτίας του πνιγμού του Σπαή από τον Ζαχαριά. Ο γέρος του Μωριά έλεγε , για να απελευθερωθεί ο Μωριάς πρέπει να κατατροπωθεί η φωλιά των Τούρκων στου Λάλα, όπως και έγινε.}

^{Στο χαρέμι του ο πασάς είχε και μία όμορφη γυναίκα που την έλεγαν Φώτω. Είχαν υποχρεωθεί οι κάτοικοι των γύρω χωριών εκτός των άλλων να πηγαίνουν και ξύλα για τη φωτιά του χαρεμιού. Εκοβε κάποιος ξύλα για το χαρέμι και όταν τον ρώτησε ένας περαστικός τι κάνει, του απάντησε «της Φώτως ξύλα κόβω». Από τότε έμεινε αυτή η φράση για κάποιον που κάνει δουλειά χωρίς αποτέλεσμα.}

^{Δεν έχω στοιχεία αν έλαβαν μέρος πελεμιστές από το χωριό μας στη δίωξη των τούρκων από το Λάλα.}

^{Ελαβαν όμως πολλοί από το χωριό μας στους επόμενους πολέμους και πολλοί από αυτούς έπεσαν ηρωικά μαχόμενοι. Από αυτά που γνωρίζω οι πεσόντες από το χωριό μας είναι οι εξής:}

^{Στους Βαλκανικούς πολέμους του 1912}

^{- Νικόλαος Ι. Σπηλιόπουλος}

^{- Ηλίας Αγγ. Αθανασόπουλος}

^{Στη Μικρασιατική καταστροφή του 1922}

^{- Βασίλειος Θ. Δέρβος}

^{- Νικόλαος Χρ. Κανελλόπουλος}

^{-Βασίλειος Αθ. Αδαμόπουλος}

^{-Αγγελής Γ. Θεοδωρόπουλος}

^{-Χρήστος Γ. Θεοδωρόπουλος}

^{Στη Γερμανοϊταλική κατοχή 1940-1944}

^{-Ηλίας Θ. Δέρβος}

^{-Αντώνης Παντ. Δημητρακόπουλος}

^{Στον εμφύλιο πόλεμο 1944-1949}

^{-Χαράλαμπος Αγγ. Ζαχαρόπουλος}

^{-Χαράλαμπος Π. Δέρβος}

^{Συνεχίζοντας από το χωριό προς τον Ναό της Αγίας Κυριακής βρίσκουμε μία μεγάλη πέτρα, ένα μεγάλο βράχο που είναι περίπου εξήντα κυβικά. Η παράδοση λέγει πως επάνω σε αυτή την πέτρα μίλησε στα χρόνια της σκλαβιάς ένας ιεροκήρυκας που λεγόταν Παπουλάκης ο οποίος έκανε και πολλές προφητείες. Ο ιεροκήρυκας της Μητρόπολης Ηλείας Αχίλλειος Παπαθανασόπουλος πληροφορούμενος την περίπτωση Παπουλάκη, κατά τα χρόνια της περιοδείας του 1951,1953 και 1954, ομιλούσε στους κατοίκους του χωριού πάνω από αυτόν το βράχο, που σήμερα στο χωριό τον λέμε λίθο, και τον ονόμασε ιερό βράχο.}

^{Σύμφωνα με τα γραφόμενα εις το λεξικό του Τεγόπουλου – Φυτράκη, εκδόσεως 1953, ο Καλογεράκης ονομάζετο Χριστόφορος Παναγιωτόπουλος και ήταν μοναχός από τα Καλάβρυτα μεταξύ των ετών 1780 -1876. Όπως αναφέρεται στο λεξικό ήταν ηγέτης λαϊκοθρησκευτικού κινήματος στην Πελοπόννησο (1850 -1852).}

^{Μιλώντας πάνω από το λίθο είπε ότι ο κόσμος θα δεθεί με μία κλωστή, που εννοούσε τα τηλέφωνα και ότι ο κόσμος θα πετάξει στον αέρα επάνω σε μεγάλες ακρίδες, που εννοούσε τα αεροπλάνα.}

^{Φεύγοντας από το χωριό, ζήτησε κάποιον να τον οδηγήσει στη Δίβρη. Όταν έφθασε στην τοποθεσία Βουρλάκια, περίπου δύο χιλιόμετρα από το χωριό, έγινε άφαντος. Εμφανίσθηκε στη Δημητσάνα σε μία θεία λειτουργία. Όπως λέγεται ήταν αρκετά άσχημος και καθώς έλεγε τον απόστολο ο δήμαρχος της Δημητσάνας του πήρε το βιβλίο από τα χέρια. Τότε είπε στο Δήμαρχο «καλώς έκανες». Πηγαίνοντας στο σπίτι ο Δήμαρχος βρήκε το παιδί του νεκρό. Αυτά λέγει η παράδοση. Δεν μπορούμε όμως να τα παραδεχθούμε καθ΄ ότι η απόσταση της Δημητσάνας από το χωριό μας είναι μεγάλη, ούτε ένας ιερομένος με προφητικές ικανότητες θα μπορούσε να κάνει κακό σε άνθρωπο.}

^{Από το χωριό πηγαίνοντας προς τα Τσίπιανα από το παλιό μονοπάτι που ενώνει τα δύο χωριά, στην κορυφή του βουνού συναντάμε το εξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής που ανήκει στην ενορία μας. Οικοδομήθηκε το έτος 1953 με δαπάνη του Αθανασίου Θ. Θεοδωρόπουλου και εγκαινιάσθηκε από τον τότε Μητροπολίτη Ηλείας Γερμανό Γκούμα.}

^{Συνεχίζοντας προς τα Τσίπιανα και σε απόσταση διακοσίων μέτρων, εντός των ορίων της Αγίας Κυριακής, συναντάμε το σπήλαιο του Αγίου Μαρκιανού.}

^{Εις το αρχείο του ναού του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης, υπάρχει συμβόλαιο του έτους 1914, σύμφωνα με το οποίο ο Θωμάς Μποτζολής από τα Τσίπιανα , πωλεί τον αγρό 35 στρεμμάτων με βράχους και δασική έκταση, στο ναό της Αγίας Κυριακής. Εκπρόσωπος του ναού ήταν, όπως αναφέρεται στο συμβόλαιο, ο τότε επίτροπος Ιωάννης Ανδρικόπουλος ή Αδαμόπουλος του Ανδρίκου.}

^{Στο επάνω μέρος του αγρού υπάρχει το σπήλαιο του Αγίου Μαρκιανού ή όπως συνηθίζεται να λέγεται σήμερα Αρμακιανός ή Μοναστήρι. Το σπήλαιο έχει βάθος περίπου 35 με 40 μέτρα, πλάτος 20 με 25 μέτρα και ύψος 15 με 20 μέτρα. Σταλακτίτες και σταλαγμίτες δεν υπάρχουν μέσα στο σπήλαιο. Μπαίνοντας στο σπήλαιο από την είσοδο, μια πέτρινη φυσική καμάρα, στη δεξιά πλευρά του στάζει νερό και στην αριστερή πλευρά υπάρχουν μάντρες που μαρτυρούν την ύπαρξη ναού. Η παράδοση λέει πως εντός του σπηλαίου υπήρχε μοναστήρι με καλόγερους, του Αγίου Μαρκιανού, εξ΄ ου και η ονομασία της περιφέρειας αυτής, μέχρι και σήμερα. Από την υγρασία που έχει το σπήλαιο οι καλόγηροι το εγκατέλειψαν. Το σπήλαιο τα παλαιότερα χρόνια το χρησιμοποιούσε η οικογένεια του Γεωργίου Βασιλόπουλου ή Θεοδόση μαζί με τα αδέλφια του Βασίλη και χαράλαμπο για πολλά χρόνια ως στάβλο για τα γιδοπρόβατα.}

^{Ο πατέρας του Γεωργίου Βασιλόπουλου, ο Θεοδόσης, ήταν ένας από τους ποιο δυνατούς άνδρες της εποχής εκείνης, όπως και οι απόγονοί του. Εχω ακούσει πολλές ιστορίες που εξυμνούν τη μεγάλη του δύναμη και λεβεντιά.}

^{Το έτος 1891 γινόντουσαν στη Πάτρα κάποιοι αγώνες, ίσως να ήταν προκριματικοί για τους πρώτους Ολυμπιακούς αγώνες που έγιναν το 1896 στην Ελλάδα. Ο Θεοδόσης φορώντας μία κόζινη κάπα και με ένα τράστο που μέσα είχε το ψωμί του, ξεκίνησε με τα πόδια από το χωριό για την Πάτρα. Εφτασε στο στάδιο, έβγαλε την κάπα του την άφησε σε μία άκρη με το τράστο και λέει την εξής φράση στους αθλητές που πέταγαν τη σφαίρα «για κάντε στην άκρη ρε πουτσαράδες» Πρέπει να ήταν μεγάλης ηλικίας και γι αυτό αποκάλεσε τα νέα παιδιά έτσι. Πετάει τη σφαίρα και την έφτασε πολύ μακριά απ ότι την είχαν πετάξει οι υπόλοιποι, παρ ολίγο θα την έβγαζε έξω από το στάδιο. Πήρε και μετάλιο το οποίο υπάρχει μέχρι σήμερα στα χέρια του εγγονού του Ιωάννη Βασιλόπουλου.}

^{Μια φορά είχε πάει στα χωριά της Πηνείας με το γάιδαρό του να φέρει καλαμπόκι. Στον ποταμό Πηνειό δεν υπήρχε γέφυρα και όλος ο κόσμος περνούσε μέσα από το ποτάμι, όταν δεν είχε πολύ νερό. Ο Θεοδόσης γυρνώντας με φορτωμένο το γάιδαρο , όταν έφτασε στο ποτάμι είχε κατεβάσει πολύ νερό και ο γάιδαρος δεν έμπαινε στο ποτάμι. Παίρνει αγκαλιά το γάιδαρο φορτωμένο και τον πέρασε στη απέναντι όχθη.}

^{O γιος του Θεοδόση ο Βασίλης, ο οποίος ήταν εξ΄ ίσου δυνατός με τον πατέρα του, εκείνα τα χρόνια που οι κάτοικοι είχαν βόδια ελεύθερα στα βουνά και τα οποία ήταν άγρια, είχε πιάσει δύο βόδια από τις ουρές με τα δυό του χέρια και τα ακινητοποίησε.}

^{Στους πρόποδες του βουνού που είναι η Αγία Παρασκευή, στην περιοχή της Κερέσοβας, εντός των ορίων του χωριού μας υπάρχει το κεφαλόβρυσο απ΄ όπου πηγάζει πολύ νερό. Τα τελευταία χρόνια από αυτές τις πηγές υδρεύονται πολλά χωριά του Δήμου μας.}

^{Στην περίοδο της τουρκοκρατίας στο Κακοτάρι είχε έδρα ο Αβδούλ αγάς, ο οποίος είχε εις την αρμοδιότητά του τα ορεινά χωριά. Εδωσε εντολή στους τεχνικούς της εποχής εκείνης να φτιάξουν αυλάκι που να μεταφέρει το νερό από το κεφαλόβρυσο στον κάμπο της μπουκούτας, που είναι στην περιοχή του Πανόπουλου, χωρίς απώλειες, Εάν το αυλάκι κατά τη διαδρομή θα έχανε το νερό, τους είπε ότι θα τους έπαιρνε τα κεφάλια. Το αυλάκι έγινε με λάσπη από κεραμίδι αυγό και λάδι. Η στεγανότητά του ήταν τόσο καλή που όταν τελείωσε έριξαν δύο βαρέλια νερό στο πάνω μέρος. Εφτασε όλο το νερό στο κάτω μέρος χωρίς απώλειες και έτσι γλύτωσαν από τον αιμοβόρο αγά οι τεχνικοί.}

^{Τα παλιά χρόνια στην περιοχή της κερέσοβας ήταν και νερόμυλος ιδιοκτησίας Γεωργίου Σπηλιόπουλου, όπου χρησιμοποιούσε το νερό του κεφαλόβρυσου για τη λειτουργία του. Ολο το χωριό καθώς και από άλλα χωριά κατέβαιναν με τα ζώα φορτωμένα να αλέσουν τα σιτηρά τα οποία ήταν τόσο πολλά που ο μύλος δούλευε είκοσι τέσσερις ώρες ασταμάτητα.}

^{Ακολουθώντας την κορυφογραμμή Αγίας Παρασκευής , Τσίφη χωράφι φθάνομε στην κορυφή του βουνού που λέγεται Αγιος Αθανάσιος ή Αϊ Θανάσης. Εκεί υπάρχουν τα ερείπια του εξωκλησίου του Αγίου Αθανασίου στα όρια Αγίας Κυριακής και Τσιπιάνων. Σύμφωνα με τη ροή των ομβρίων υδάτων το εξωκλήσι ανήκει στην ενορία της Αγίας Κυριακής. Η ερειπωμένη μάντρα του ναού έχει ύψος 1,70 μέτρα με αρίστη κατασκευή ξηροτοίχου με ένα ντουλάπι στο αριστερό μέρος και με Αγία τράπεζα κατασκευασμένη με επιδέξια τεχνική νοοτροπία . Το εμβαδό του ναού είναι περίπου 25 τετραγωνικά μέτρα με μία πόρτα εισόδου. Από τα χαλάσματα δεν προκύπτει πως κάποτε ο ναός είχε στέγη. Ο χρόνος κατασκευής του είναι άγνωστος. Από δεκατεσσάρων ετών που το επισκέφθηκα και όπως το γνώρισα τότε, έτσι παραμένει και σήμερα .}

^{Ακολουθώντας την κορυφή προς το βουνό Μέσμεση, κατερχόμεθα και φθάνομε στην τοποθεσία Τσάγραπα αλώνι. Εκεί υπάρχει η ιδιοκτησία των αδελφών Δημητρακόπουλου εις τους αγρούς γύρω από το αλώνι. Συνεχίζοντας την οροσειρά Γούβες Τσιπιάνων προς το όριο της Αγίας Κυριακής συναντάμε τα ποιμνιοστάσια Θεοδωρόπουλου ή Μάστορα και Κωνσταντίνου Θεοδωρόπουλου ή Μάρθα. Στο πάνω και στο κάτω μέρος των ποιμνιοστασίων υπάρχουν πέτρινες βρύσες με κάνταλο, οι οποίες έγιναν με δαπάνη του Αθανασίου Θεοδωρόπουλου.}

^{Στους πρόποδες της ψηλότερης κορυφής του Ερύμανθου που λέγεται Αστράς στην περιοχή γούβες, υπάρχει μία τοποθεσία που λέγεται «γουρούνι». Ετσι έχει μεταφερθεί από στόμα σε στόμα από τους τσοπάνηδες μέχρι σήμερα. Η παράδοση λέει πως σε αυτό το σημείο, όπως αναφέρεται από τη μυθολογία, ο Ηρακλής σκότωσε τον Ερυμάνθιο Κάπρο.}

^{Η κύρια ασχολία των κατοίκων τα πρώτα χρόνια ήταν η καλλιέργεια σιτηρών και η κτηνοτροφία. Τα τελευταία χρόνια καλλιέργεια των σιτηρών δεν γίνεται παρά μόνον όπου χρειάζεται για την κτηνοτροφία.}

^{Και τώρα ερχόμεθα για να ομιλήσομε για τον Ναό του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης. Επειδή ο Ναός της Αγίας Κυριακής είναι μακριά από το χωριό, σε απόσταση ενός χιλιομέτρου από το χωριό, ο τότε Αρχιεπίσκοπος Ηλείας, Μακαριστός Αθανάσιος, επισκεπτόμενος για πρώτη φορά το χωριό μας στο τέλος του Ιουνίου του 1969, στο κήρυγμά του, αφού πέρασε πεζός από το λαγκάδι και τα στενά μονοπάτια με ανώμαλη πορεία για να φθάσει στο Ναό, μας προέτρεψε πως πρέπει να φτιάξομε Ναό εντός του χωριού για να εξυπηρετεί τις ανάγκες της ενορίας. Πήραμε την απόφαση για την κατασκευή του Ναού εντός του Χωριού, αλλά δυστυχώς δεν υπήρχε το κατάλληλο οικόπεδο. Η οικογένειες των αδελφών Θεοδώρου και Αθανασίου Θεοδωρόπουλου, τη μεσιτεία του Ντίνου Παπακυριακόπουλου με τον οποίον είχαν στενή συγγένεια, μας παραχώρησαν το οικόπεδο για τη ανέγερση του Ναού και το υπόλοιπο του οικοπέδου το άφησαν ελεύθερο για πλατεία. Την κατασκευή του Ναού την ανέλαβε ο εργολάβος από τη Δίβρη Ανδρέας Πατσής, ο οποίος έκανε τις περισσότερες εργασίες με μεγάλη επιμέλεια, με το εγκεκριμένο σχέδιο από τη Μητρόπολη του αρχιτέκτονα Μηχανικού από την Αμαλιάδα Παναγιώτη Χέλμη.}

^{Στην αρχή της κατασκευής του Ναού συνετέλεσε η προσφορά του Ντίνου Παπακυριακόπουλου, ο οποίος στα μέσα της κατασκευής του Ναού απεβίωσε και στερηθήκαμε τη βοήθειά του.}

^{ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΠΑΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ}

^{Στη συνέχεια τη μεσιτεία του αείμνηστου Δημητρίου Γ. Δημητρακόπουλου την κατασκευή ανέλαβε ο μεγάλος ευεργέτης του χωριού μας Γεράσιμος Βασιλόπουλος ο οποίος προσέφερε αρκετά χρήματα να τελειοποιήσουμε το Ναό εσωτερικά και εξωτερικά, με δάπεδο μαρμάρου, ηλεκτροφωτισμό πολυελαίους, προαύλιο και άλλα πολλά.}

^{ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ}

^{Ο Βασίλειος Ασημακόπουλος διαμένων τότε εις Καναδά μας βοήθησε για την κατασκευή των στασιδίων τόσο του νέου Ναού, όσο και του ναού της Αγίας Κυριακής.}

^{Επίσης είχαμε τη βοήθεια από όλους τους ενορίτες του χωριού μας καθώς επίσης και από τους διαμένοντας στην Αθήνα συγχωριανούς μας.}

^{Ο Ναός του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης εθεμελιώθη την15η Απριλίου 1981 και εγκαινιάσθη την 18η Σεπτεμβρίου 1988, από τους αρχιερείς Μητροπολίτας Γυθείου και Οιτίλου κ. κ. Σωτήριον και Ηλείας κ. κ. Γερμανό και από πολλούς ιερείς της περιοχής μας. Επίσης παρευρέθησαν οι βουλευταί του Νομού μας κ. Αθανάσιος Κανελλόπουλος , κ. Δημήτριος Γεωργακόπουλος, κ. Ρένος Πετραλιάς η Νομάρχης Ηλείας κ. Μαρκογιαννάκη και ο εξαίρετος άνθρωπος της Ηλείας κ. Αναστάσιος Καζάζης , σωτήρας της Ηλείας από τους Γερμανούς. Παρέστησαν οι μεγάλοι ευεργέτες κ. Γεράσιμος Βασιλόπουλος μετά της Οικογενείας του και των αδελφών του, οι οικογένεια του Κωνσταντίνου Παπακυριακόπουλου, ο σύλλογος του χωριού στην Αθήνα και πλήθος κόσμου.}

^{Ο Ναός του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης είναι όπως μπαίνουμε στο χωριό μας δεξιά, παρουσιάζει σεβασμό και ωραία θέα. Είναι βυζαντινού ρυθμού η κατασκευή του, είναι μια νυμφούλα στολισμένη και κοσμεί το χωριό μας. Αριστερά του Ναού είναι ο δρόμος που οδηγεί στο Σταυρό που έγινε με δαπάνες του αείμνηστου Γεράσιμου Βασιλόπουλου. Ο Σταυρός έχει ύψος 13,50 μέτρα και είναι ηλεκτροφωτισμένος .}

^{Βαδίζοντας από το Σταυρό και ακολουθώντας το δρόμο προς τον Αϊ Γιάννη και βαρτούς συναντούμε το ερειπωμένο εξωκλήσι του Αϊ Γιάννη το οποίο οικοδομήθηκε το έτος 1937 με δαπάνη του Γεωργίου Π. Θεοδωρόπουλου ή Τσαντίλη, συνταξιούχου πολέμου διότι είχαν σκοτωθεί δύο παιδιά του, ο Χρίστος και ο Αγγελής, στην καταστροφή της Μικράς Ασίας. Το εξωκλήσι είχε κτισθεί από διερχόμενους κτίστες από τη Γορτυνία χωρίς ασβέστη και άμμο, δηλαδή ξερολιθιά. Το χωριό ανέλαβε να σκεπάσει το κτίριο με τσίγκους, πράγμα το οποίο δεν έγινε ποτέ. Ο τοίχος έπειτα από πολλά χρόνια έπεσε και έμεινε ερείπιο μέχρι σήμερα.}

^{Αριστερά του Αϊ Γιάννη , στην τοποθεσία που λέγεται στου Φράγκου, υπάρχει φρούριο με ξηρότοιχο μάνδρα, σήμερα ερειπωμένο,με μήκος περίπου 1200 μέτρα που έχει φάτσα τα χωριά Αμυγδαλή, (μπαρμπότα), Φολόη, Κούμανι, Ανδρώνι και όλη την περιοχή της Πολίτσας.}

^{Σύμφωνα με τον αείμνηστο δάσκαλό μας Βασίλειο Κούλο ο οποίος μας πήγαινε πολλές φορές εκδρομή σε αυτή την τοποθεσία, το φρούριο είχε κτισθεί από έναν πλούσιο Βαρώνο από τη Γαλλία , ο οποίος ήταν άσπονδος εχθρός της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Από εκεί ασφαλώς θα αναχαίτιζε τις επιδρομές των Λαλαίων Τούρκων που έκαναν επιθέσεις στην περιφέρεια αυτή. Ο βαρώνος είχε δικούς του άνδρες , οπλισμένους με τα όπλα της εποχής εκείνης και με μικρά κανόνια που μπορούσε να τα μεταφέρει.}

^{Σύμφωνα με το περιοδικό της ιεράς Μητροπόλεώς μας που αναφέρεται σχετικά στη βιογραφία του Βαρώνου Φράγκου, κυκλώθηκε στο Χωριό Βούναργο του Πύργου από τους Τούρκους πάνω σε ένα μεγάλο βράχο. Κάτω από το βράχο που είχε μεγάλο ύψος ήταν ένα εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου. Ο Φράγκος έκανε την προσευχή του, ζήτησε τη βοήθεια του Αγίου και χτύπησε το άλογό του να πηδήξει το βράχο. Πήδηξε το Βράχο καβάλα στο άλογό του και βρέθηκε στο έδαφος χωρίς να πάθει τίποτα ο ίδιος και το άλογο. Εκτοτε αυτή η τοποθεσία λέγεται Φραγκαπήδημα. Ο Φράγκος σε ένδειξη ευγνωμοσύνης έφτιαξε στο σημείο που πήδηξε το Ναό του Αγίου Νικολάου. Σήμερα εκεί υπάρχει η μονή του Αγίου Νικολάου του Φραγκαπηδήματος με αρκετές καλόγριες, με μεγάλη πνευματική δράση και με μεγάλη ευπρέπεια του Ναού. Αυτός λοιπόν ήταν ο άγνωστος Φράγκος που είχε φτιάξει το φρούριο – κάστρο για να πολεμά τους Τούρκους στην τοποθεσία που σήμερα λέγεται στου Φράγκου.}

^{Ως προς την κατασκευή του νέου ναού του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης, επιφυλάσσομαι και αποφεύγω να καταγράψω την αντίδραση και την αδιαφορία ενός μικρού μέρους των συγχωριανών μας. Οφείλω όμως να ομολογήσω τη βοήθεια που είχα, ανάλογα με την οικονομική τους δύναμη, από πολλούς κατοίκους του χωριού και συμπατριώτες μας από την Αθήνα. Επίσης είχα τη συμπαράσταση της αειμνήστου πρεσβυτέρας μου Ευγενίας, η οποία από την αρχή μέχρι το τέλος των εργασιών , είχε αναλάβει τη διατροφή και την περιποίηση των τεχνικών , με δαπάνη αποκλειστικά δική μας. Δεν θα πρέπει να παραλείψω και το όνομα του τότε επιτρόπου Ανδρέα Λαβαζού ή Τράπαλη που ήτο πιστός φίλος του έργου και είχε πραγματικό έρωτα για αυτό. Ακόμη αναφέρω το όνομα της Μαργαρίτας Λαβαζού – Θεοδωροπούλου , που τότε είχε το κοινοτικό τηλέφωνο. Είχα συχνή επικοινωνία με τον δωρητή Γεράσιμο Βασιλόπουλο και με πολλούς άλλους που είχαν σχέση με το έργο. Με ειδοποιούσε ακούραστα και χωρίς δισταγμούς. Επίσης ότι της ζητούσα από το σπίτι της για την εξυπηρέτηση του έργου και του προσωπικού των εργατών, το προσέφερε χωρίς δισταγμούς και με αγάπη φιλοτιμίας.}

^{Όταν είμαστε έτοιμοι να κάνομε τα εγκαίνια του ναού, ο Νικόλαος Αδαμόπουλος του Δημοσθένη, ήλθε στο ναό προσκύνησε και μου είπε: Είμαστε όλοι εναντίον σου για το έργο, είχες ισχυρές αντιδράσεις, σχόλια και κουτσομπολιά . Ακόμη και το νερό σου έκοψαν από το υδραγωγείο όταν έφτιαχνες τους τρούλους. Εκανες υπομονή και τελείωσες το έργο που έπρεπε να γίνει. Σου εύχομαι να ζήσεις να το χαρείς και να το αγαπήσει το χωριό μας .}

^{Αυτά που γράφω είναι από παραδόσεις και από αφηγήσεις του γέρο Λιά Σπηλιόπουλου ή Κατσουλιέρη και του Σπύρου Αδαμόπουλου του Γεωργίου ή Στάλου οι οποίοι έχουν αποθάνει.}

^{Εάν κάποιοι χωριανοί μας, έχουν ποιο ακριβέστερο ιστορικό του χωριού μας δεν το γνωρίζω. Ας το καταγράψουν και το παρόν να πεταχθεί εις τον κάλαθον των αχρήστων.}

^{Από τη θέση αυτή κάνω μία παράκληση, μία τρόπο τινά απαίτηση, εις τον εκάστοτε εφημέριο του χωριού μας, καθώς στους επιτρόπους και στους χωριανούς, να προσέχουν τους ναούς και τα εξωκλήσια του χωριού μας.}

^{Εύχομαι στους χωριανούς μας υγεία, μακροζωία, ευτυχία, αγάπη, σεβασμό και αλληλοεκτίμηση, καθ΄ ότι μετά το θάνατο της πρεσβυτέρας μου διαμένω στην Αθήνα.}

^{Δια της παρούσας ιστορίας του χωριού μας αποστέλλω σε όλους τους χωριανούς μου τις ευχές μου, την αγάπη μου και τον σεβασμό μου.}

^{Γράφω αυτά στο σπίτι του υιού μου Σπύρου Παπακυριακόπουλου το μήνα Μάρτιο του έτους 2006.}

^{Ο συνταξιούχος Ιερεύς}

^{Παναγής Παπακυριακόπουλος}

^{Ευχαριστώ τον Παναγιώτη Θεοδωρόπουλο για την ευγενική παραχώρηση του άρθρου στο http://www.antroni.gr/.}

^{Κ. Παπαντωνόπουλος.}

^{AΓΙΑ ΚΥΡΙΑΚΗ(ΚΕΡΤΙΖΑ)}

Πηγή: Iστοσελίδα www.antroni.gr του Κώστα Παπαντωνόπουλου